بروشور مجموعه آثار پژوهشی تاریخ و ادبیّات تورکمن

د. خ. اونق: این مجموعه در پی 3 بروشوری که هر کدام مجزا از همدیگر به زبان های؛ فارسی A، انگلیسی B، روسی C، و شکل کامل آن «D«،  در فرمت های «وُرد-پروگرام» موجود در آرشیو و «پی دی اف» در رسانه مجازی «نت ورکینگ /اینترنت/» ارائه می گردد:

هیچ ابزاری جز یک کاغذ کاهی،
قلم و جوهر سیاه بیش نبود.
همه ی ابزار قلندر همین بود.
جوهر بنواخت، قلم بنوشت، قلندر سرود،
در پگاه شب دراز تا به هنوووز بیدار است. …

مشخصات مجموعه آثار دکتر خانگلدی اونق در این بروشور ارائه می گردد

– و اما، –
هر ابزاری که رسید،
دست قلندر بوسید،
کوشید، جوشید، خروشید،
پخته گشت همی،
جامی به تمنای حقیقت،
باده به تصدق نوشید. …

 با سلام، عرض ادب!، این طرح، جلد بروشور راهنمای مجموعه فعالیتهای فرهنگی، تحریرات و رسالات اینجانب /د.خ.اونق/ است که از اوایل سالهای مهاجرت هزارونهصد و هشتاد و هفت تا به امروز ادامه دارد. البته هنوز در صندوقچه ذخایر چند جلدی از آثارم در باب تاریخ و ادبیات ترکمن از عصر گوک تورک تا بامروز در سیر و جستجوست. این بروشور مجازی حاوی بیش از بیست جلد کتاب و آثار است که ضمن دادن اطلاعات لازم همه آنهارا در فایل پی دی اف منظوم نمودیم. این آثار از قبیل:
. چهار جلد پایان نامه به حروف لاتین ترکمنی بعلاوه چکیده آن به چهارزبان انگلیسی، روسی، فارسی و زبان تورکمنی آن به سه الفبای کریل-تورکمن، لاتین تورکمن و کلاسیک تورکمنچه، . همه آثار فوق، به حروف الفبای تورکمنی-ایرانی، (پنج جلد دیگر) تعمیم داده شد.
. دیوان جهانشاه حقیقی، جهت چاپ دوم، حاوی سه جلد مجزا از هم، بعلاوه شکل کامل سه جلد، که در آن تحقیقات پروفسور ولادیمیر مینورسکی با بررسی و ترجمه متون و اشعار از دانشگاه کمبریج لندن علاوه گردید.
. پژوهشهای آکادمیکی؛ حاوی:
. ترکمن صحرا در اوایل قرن بیستم. تصاویر، چهره ها و تابلوهای ماندگار. «اسناد سخن میگوید»
برگردان و ترجمه اثر استادم، آکادمیک پروفسور مراد آنانفسف در باب «مختومقلی و اونونگ زماناسی هم بندیلیکده یازیلان شئغئرلار….
. پژوهش و ترجمه؛ اثر «قیاتخان و باژماندگان» و «اشعار سروده شده در اسارت»، به زبانهای فارسی و پروژه انگلیسی قبل از ویرایش، مجموعا سه کتاب.
. مقالات و اطلاعات تاریخی در باب «دیوان جهانشاه حقیقی» بزبان انگلیسی…
. درآمدی بر موسیقی دوتار ترکمنی و معرفی یک اثر. …. لینک این بروشور ذیلا درج میگردد!

https://drive.google.com/file/d/1X2qs5P_2pNWjzySR4F45QYAguAdp9krN/preview

دوّمین شماره فصلنامه وزین «سلجوق» در تبریز منتشر گردید!

مقالات و تصاویر اعضاء شورای نویسندگان فصلنامه سلجوق

تندیس تاریخی زنان مشهور دوران سلاطین سلجوقی «ماهپری خاتون /آی پری/» و

معرفّی دکترای تاریخ عوض گوندوغدیف از آکادمی علوم ترکمنستان-مسکو

ВАК – РФ – спец шифр 07.00.02

تورنتو – مقاله دکتر خانگلدی اونق – یکی از همکاران اینجانب پژوهشگر تاریخ مرحوم دکتر عوض گوندوغدیف در آکادمی علوم ترکمنستان در مورد زنان مشهور ترکمن در تاریخ که با عنوان «تصویر زنان ترکمن در تاریخ» یا «تندیس تاریخی زنان ترکمن» ارائه نموده بود. این اثر در مورد کارآمدی جامعه زنان ترکمن در عرصه های اجتماعی، سیاسی، گذران حیات خانواده ها و مسئولیّت هائی که در حیات اجتماعی جامعه بر عهده می گیرند… با درج برجستگی ها و الگوهائی از این دست زنان در تاریخِ حکومت های ترکمن اطلاعات ذیقیمتی ارائه داده بود.

در این کتاب مورّخ مشهور ترکمنستان در مورد زنان قهرمان و مشهور در تاریخ تورکمن اطلاعات تاریخی زیادی را بدست می دهد که ما به تعداد قابل ملاحظه ای از زنان اقوام ترکمن که در سلسله های سلاطین ترکمن نام آور بوده اند، مطلع می شویم. امیدواریم جمع آوری نام و شهرت زنان نام آورمان را نه تنها در بین ترکمن ها بلکه این قهرمانان همچون «توماروس»، ماهپری خاتون، آی چأجک، الهه قدوس، بی بی خاتون، دسپینا خاتون (اوّلین ملکه تبریز) جان بیگم خاتون (دوّمین ملکه تبریز)، و … مربوط به تمام ترک های جهان است که مدّت مدیدی زیر چتر یک حکومت حیات داشتند.

کشف جدید نسخه سوّم حماسه قوقوت آتا

نشریّه اوزان – تبریز

یانگی تاپئلان غورقوت آتانئنگ اوٚچینجی نسخه سی (کیتابی دأدأ غورقوت)

آغاز سخن:

تورنتو – دکتر خانگلدی اونق: – اخیراً خبر مسرّت بخشی در فضای رسانه های دنیا منتشر گردید که حکایت از حماسه ای بزرگ از تاریخ کهن ملّت ما دارد، آن کتاب مشهور تاریخی – حماسی «غورقوت آتا /کیتابی دأدأ غورقوت/» می باشد. قبل از این که وارد اصل ماجرا بشویم، از یک کنفزانس بین المللی معروفی که در سال 1999/ در پایتخت نسل برحقّ وی عشق آباد ترکمنستان مستقل برگزار شده بود، که در آن تمام ترک شناسان طراز اوّل دنیا از جمله محمد سارای، فاروق سومر، محققین برجسته ترکمن، ترک های آذربایجان و سایر اقمار ترک زبان دنیا و دانش پژوهان روسیّه در آن شرکت داشتند که سخنرانی ها و تز های ارائه شده آن طی کتابی با عنوان غورقوت آتا که اهم آن ها از بین 1500 مقاله از تزیس ها و داکالات های متن سخنرانی ها در عشق آباد منتشر شده است، تمام مقالات شرکت کنندگان از جمله متن سخنرانی اینجانب نیز که در آن ایّام که یکی از جمع هیئت گردانندگان کنفرانس از پژوهشکده تاریخ بودم نیز در موضوع «نسخه های یافته شده غورقوت آتا در کشورهای خارج /غورقوت آتا اپوسی نئنگ داشاری یورت لارداقی واریانتی/» اشاره شده است که متن آن را قبل از اینکه وارد نسخه کشف شده ان در ترکمنصحرا از جانب محققین نسخه «ترکمنصحرا استاد ولی محمد خوجه» انجام گرفته است، در این جا گذرا اشاره می کنیم:
نسخه اصلی این مقاله بزبان ترکمنی با الفبای کریل روسی که در آن ایّام در جمهوری ترکمنستان هنوز الفبای کریلیکی مرسوم بود، به کنفرانس ارائه گردید. سپس آن را در زبان های تورکی تورکیّه، ترکمنی لاتین، انگلیسی، روسی و فارسی برگردانده شده است. این مقاله در مؤسسات تحقیقاتی دنیا منتشر گردید که در مقاله مبسوط دیگری آورده شده است.

متن سخنرانی ارائه شده از طرف اینجانب در کنفرانس بین المللی غورقوت آتا:

این مقاله در موضوع:
«نسخه های یافته شده غورقوت آتا در کشورهای خارج»

قورقوت آتا

در کنفرانس «غورقوت اتا» از جانب نویسنده این سطور به سال 1999/م.، – عشق آباد قرائت گردیده است!

بر اساس روایات یکی از مورّخین قرن پانزدهم که می گوید: «- در دوره ای نزدیک به ایّام حضرت محمّد، در بین طوایف اوغوز شخصیّتی با عنوان «دأده غورقوت» ظهور کرده است. وی در زبان طوایف اوغوز کتابی نوشته که آن کتاب به نام «دأده غورقوت» مشهور گشته است.»^[1]

اثر حماسی «غورقوت آتا» که قدمت آن، تا قبل از نزدیک به دوره حضرت محمد عنوان شده است، اعصار زیادی را طی طریق نموده و در بطن قرون اسرار آمیز خلق شده، در مورد وقایع متعدد، از قهرمانی ها، مردانگی ها، از صفت ها و اخلاق های پاک بشری پیام می رساند. این حماسه اساساً در قرن 14 تا قرن 16 در ایّام سلسله ترکمن های آق قویونلی کتابت و به دقّت جهانیان رسانده شده است. این اثر در طول ایّام متمادی دقّت و نظر پژوهشگران و مورّخین دنیا را به خود جلب نموده است.

نگاهي به «فرهنگ لغات و اصطلاحات روزمره ترکمنی ـ فارسی»

فرهنگ لغات و اصطلاحات ترکمنی

خوجه نفس: سایت «خبر فارسی» به نقل از سازمان فرهنگ و ارتباطات … – رايزني فرهنگي ايران در تركمنستان «فرهنگ لغات و اصطلاحات روزمره ترکمنی ـ فارسی» را منتشر كرده است.

به گزارش روابط عمومي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، «فرهنگ لغات و اصطلاحات روزمره ترکمنی ـ فارسی» زير نظر محمدجواد ابوالقاسمی، رايزن فرهنگي كشورمان در تركمنستان و همکاري علمی اغول گوزل چاري وا، باي صحت اف دورت قلي، خان‌گلدي اونق و علی شعبانی، طي سال‌هاي 1396 و 1397 تأليف شده و به تازگي از سوي رايزني فرهنگي ايران در تركمنستان، منتشر شده است.

در مقدمه اين فرهنگ به قلم محمدجواد ابوالقاسمی، آمده است:

«تألیف کتاب‌های مرجع، به‌ویژه در حوزه‌ زبان و ادبیات و فرهنگ، بهترین پل ارتباطی بین فرهنگ‌ها است؛ چون از این راه، زمینه‌ ارتباط با سرزمین، فرهنگ و مردم جدید پدید می‌آید. کشور ایران و ترکمنستان ریشه‌های‌ مشترک فرهنگی و تمدنی محکم و گسترده‌ای دارند ولی گذر زمان و رخدادهای تاریخی و اقلیمی، به‌ویژه در حدود یک قرن استیلای فرهنگ روسی و ماتریالیستی، شکافی میان فرهنگ و خط و زبان دو کشور پدید آورده است. در این دوران، فرهنگ ترکمنی آسیب فراوانی دیده است و زبان و خط و فکر و ارزش‌های آن دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است. هرچند دولت‌مردان ترکمنستان پس از استقلال تلاش فراوانی برای احیای فرهنگ و ارزش‌های ترکمنی کرده‌اند و موفقیت‌های بسیاری به دست آورده‌اند. امید است با شتابی که در این زمینه وجود دارد تا دو دهه‌ آینده این مشکل برطرف شود و دانشگاه‌ها و مراکز علمی ترکمنستان با فعاليت ثمربخش بتوانند از فرهنگ و خط و زبان وارداتی بی‌نیاز شوند.

سرنوشت محمدصفا یوناچی برادر گمشده عارف شهیر مختوقلی فراغی

عطا ایشان و علی آقا جرگلان

د. خ. اونق: در منابع تاریخی پژوهش های آکادمیکی تاریخ ترکمنستان آمده است: «مختومقلی فراغی در گشایش روابط نزدیک بین ترکمن و افغان بی تفاوت نبوده است. وی در مورد سفر «چاودئرخان» به افغانستان، مجموعه ای از اشعار را در آثار خود به آن تخصیص داده است. متاسّفانه نام این اشعار در اسناد و فرمان های احمد شاه آورده نشده است. در آن اسناد احتمالاً به نام واقعی چاودورخان نیز باید اشاره شده باشد. بر حسب عادت یکی از آن اسامی در اسناد آرشیوی رقم می خورد. برادران مختومقلی؛ محمد صفا و عبدالله نیز در مسیر راه افغانستان منجر به ناپدید شدن غم انگیز آن ها می گردد. علاوه بر آن، جهت یافتن برادران خویش، احتمالاً خود مختومقلی نیز به سوی افغانستان روانه شده باشد، دور از واقعیّت نیست. شاعر به این امر و افعال در شعر «اوغلوم آزادئم /پسرم آزادی/» نیز در ارتباط با مناظره با پدرش پرداخته است، گواهی می دهد.»

ترکمنصحرا – کانال تلگرامی قرّه ناوه :

@gharnaveh

سندی از این روابط ترکمن – افغان مندرج در مجلّه فراغی شماره 57

محمد صفا برادر مختومقلی فراغی اندیشمند و شاعر بزرگ تورکمن فرزند دولت محمد ازادی بوده ،مختومقلی در دیوان شعرش چندین شعر درباره برادرش محمد صفا سروده از جمله شعر عبدلله که اینگونه شروع می شود
داغا عرضیم ایدیپ توتدیم خبرینگ
لال بولیبدور تیلی دیماز ازارینگ
آتا انه سیزدور سنینگ قرارینگ
قایدا وطن تودینگ قارداش عبدلله.

ترجمه
به کوه عرض و حال کرده ،خبرت را گرفتم
لال شده زبانش چیزی نگفت
تو بدون پدر و مادر قراری نداری
درکجا مسکن گزیده ای ،ای برادرم عبدلله؟

در اکثر اثار و نوشته های محققان از جمله نوشته های محققان تورکمنستان مانند : بردی کربابایف ،ماتی کوسایف و همچنین  در اثار محققان ایرانی از جمله حاج مراد دردی قاضی ،دکتر اراز محمد سارلی ،گنبد دردی اعظمی راد  و….. متفق القول هستند که محمد صفا و عبدلله به اتفاق چودور خان به طرف افغانستان می روند و در خراسان با حمله دشمنانان روبرو شده و در انجا عبدلله کشته می شود و محمد صفا مفقود میگردد .

خبر مرگ قربانقلی بردی محمدوف، رئیس جمهور ترکمنستان تکذیب شد.

قربانقلی بردی مخمداف – رئیس جمهور ترکمنستان

اسپوتنیک:
به گزارش اسپوتنیک به نقل از سفارت ترکمنستان در مسکو، گزارش مرگ رئیس جمهور ترکمنستان صحت ندارد. پیش از این در روز یکشنبه، شماری از رسانه ها، خبر درگذشت رئیس جمهور ترکمنستان را منتشر نموده بود.

یک نماینده سفارت گفت: «این دروغ مطلق است. این گزارش ها صحت ندارد».

پیش از این در خبرها آمده بود که، اصلان روبایف، مدیر مرکز نظارت بر مشکلات اوراسیا با اشاره به یک منبع محلی خبر درگذشت رئیس جمهور ترکمنستان را اعلام کرد. وی گفت که از تجار ترکمنستان در مورد این موضوع مطلع شده است و زمانی که رئیس جمهور در تعطیلات بود، این اتفاق افتاده است.

یادآوری می شود که قربانقلی بردی محمدوف در روز 15 ژوئیه به تعطیلات رفت. …

آلله قلی صایاتلی – بنده قلی (۱۸۱۳-۱۹۰۱) شاعر وطندوست از اهالی کومیش دفه

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو:

درییلاق های «غاسین قویی» در حوالی شهرترکمن باشی فعلی (کراسنودسک یا شاقدم قبلی) دیده به جهان گشوده است. مدّت زیادی از عمرش را در حسنقلی، کومیش دپه و حومه آن سپری می نماید. در حال حاضر وی در آرامگاه «خوجه مختوم ایشان» از نواحی حسنقلی، آرمیده است. این شاعر نیز به مانند سایر ترکمنانی که در نوارمرزی سکونت داشته اند، برابر با شرایط اجتماعی آن دوره، مجبور بوده اند بعضی از ایّام خود را در ترکمنستان شمالی و دوره هائی هم در ترکمنستان جنوبی گذران حیات کنند.
در یکی از موضوعات آثار وی صحبت در مورد یکی از خان های چپاولگر ایران بنام «شاهردالی /شهردلو/» می رود. این واقعه مربوط به هجومی است که شهردلو به روستاهای عشایری ترکمن که درنواحی جنوبی کوه «کورن» اتراق کرده بودند، داشت. او در این درگیری 9 نفر از اهالی را کشته و تعداد زیادی از اموال و احشام آن ها را غصب و قصد یردن می کند. درآن احوال شاعر آلله قلی، با همراهی جوانان همشهری خود، از رفتن این شخص جلوگیری و شعری در خصوص این واقعه به نام «باردئر /هستند/» را می سراید:

چونی– شرپ دییرلر ایکی طاراپ دئر،
دویه جی، یئلغای و …، بی حاساپ کؤپ دیر،
غارراوی، بأهلکه، باغا، شرپ دیر،
من خاساپ ایله سم کأنلریم باردئر.

ترجمه:
چونی– شرف گویند هر دو یک طرف،
دیجی، یلقی و …، بیحد زیادند،
غرّوی، بهلکه، باغه، شرف اند،
گر حساب بکنم، زیادی داریم.

A همدلان_ش.اول

B Number_2_Hamdelan

پیشنهادی طلائی جهت حفظ میراث های فرهنگی ترکمنصحرا

این تصویر وفات غم انگیز سلطان تورکمن قطب الدین محمد خواززمشاه است- پادشاهی که در طول عمرش به امپراتوری رو به افول سلجوقیان جانی تازه بخشید. در تمام اکناف امپراتوری آتابکان خائن عَلَمِ تجزیه و فرو پاشی امپراتوری بزرگ ترکمن شورش و بلوا راه انداخته بودند، گوشمالی و سرجایش نشاند و کشور ترکمنی را از حوف فروپاشی نجات داد. ووو همانطور که در تصویر زیبای مینیاتوری آن می بینیم، چهار طرف جزیره را آب فراگرفته و صورت وی به اصطلاح ایگ ترکمن کؤسه ساقغال، ساری یاغئز، عمامه ها به سبک سنّتی اهل سنّت و روحانی دربار قرآنی بر دست بر جنازه وی دعا قرائت می کند. و نماز جنازه برجای می آورند. طول جزیره نیز به خوبی در این مینیاتور و گردی گوشه های تپّه نمایان است.

تورنتو – د. خ. اونق:

سلطان علاءالدین محمد خوارزمشاه، –

وی نامدارترین پادشاه خوارزمشالئق ها بود. او ابتدا قطب الدین نام داشت. اما پس از بقدرت رسیدن نام پدر را برگزید. اولین برخورد خوارزمشاه و مغولان در سال هزارودویست و چهارده میلادی در دشت قئپچاق درگرفت که با رشادتهای جلال الدین منگبرنی به پیروزی انجامید. ولیکن با بی کفایتی برخی از نزدیکان در جنگهای بعدی شکست میخورند. وی در آخر عمر خود میگفت: پس از اینهمه پیروزیها هنوز من نمیتوانم در آب و خاک خود به آرامی بمیرم. از این جهت چون از خاک خود دور نماند با نزدیکترین مقربان خود از جمله منگبرنی به جزیره «کوره سوو» شتافت پس از عبور از آب در این آب و خاکش آرام گرفت، وی قبل از مرگش تمام تاج و طاموغا، شمشیر و اسباب شاهی را بر کمر پسر رشیداش جلال الدین بست و حکومت را براو سپرد. در هنگام مرگ سلطان حتی برای کفن او پارچه ای در آن جزیره نبود. در نهایت یکی از امرا لباسش را کند و براو کفن دوخت. و جلال الدین قسم یاد کرد که تا آخرین قطره خون انتقام شما را میگیرم پدر آرام بخواب! بدین ترتیب سلطان بی آنکه آب و خاکش را ترک کند در این جزیره بنا بگفته بارتولد آن در حدود کومیشدپه با طول و عرض این منطقه همخوانی دارد که در مصب شاخه شمالی رود گرگان درطول شرقی تعیین شده است. قرار گرفته است. این جزیره تا مسدود شدن دریای جیحون در نواحی خوارزم توسط چنگیز در درون آب قرارداشت. …و تا کمر اسب آن جزیره قابل دسترسی بود میتوان با اسب به آن جزیره رسید.
ا…حال یک پیشنهاد طلائی برای هموطنانم! در حفظ ارزشهای تاریخی مان کوشا باشیم:
ا.. دوستان و اساتید عزیز! پیشنهاد میدهم در مورد تاریخ تورکمن لازمه حفظ آن بیش از هر زمان احساس میشود و آن را در بین مردم رواج دهید. در تاریخ تمام شواهد و اسناد نشان داده است که محل دفن سلطان محمد علاء الدین خوارزمشاه در «کوره سوو» است. لذا از اهالی خواهشمند است که در وسط تپه کوره سوو بنائی درخور جهت آرامگاه این سلطان تورکمن برپا گردد که بلحاظ تاریخی هیچ قدرتی نمی تواند آنرا نادیده بگیرد و یکی از ارزشهای برجسته تاریخ تورکمن صحرا و کل تورک های دنیا و جهان اسلام خواهد بود. ..کسی تاکنون محل مقبره سلطان را غیر از کوره سوو جای دیگری را نمی تواند نشان دهد و همه اسناد دال براین ارزش است.. ‌به امید پیگیری مسئولین تاریخ و حفظ میراثهای فرهنگی و تاریخی خود کوشا باشیم…از عزیرانی که در تلگرام t.me/dhownukt@  و اینستاگرام با کامنتهای خود استقبال نمودند کمال تشکر را می نمائیم! پیروز باشید!
#سلطانمحمدخوارزمشاه #کورهسوو #کومیشدپه #گرگانرود #جلالالدینمنگلیبورون #خوجهنفس #خوارزمشالئق #خوارزمشاهیان #تاریخترکمن #تورکمنصحرا #تورکمتستان #قطبالدینمحمد_خوارزمشاه #منگبرنی

 

جنگ مرو (سال های 1860-1861/م.م.)

Mary Söweşi (1860-1861)

خوجه نفس سارسماز – د.خ.اونق: – تاریخ ترکمن پر است از جنگ و مبارزات آزدیخوانه این ملّت بر علیه حکام زور و قداره بندان تاریخ، این سرزمین گلگون از غنای طبیعت که بر شانس و اقبال حوادث، در نصیب این ملّت افتاده است، رهائی دهند. ترکمن ها تا قرن ها در اکناف صحرا جائی که رودها و نهرهای بزرگ آن سرزمین ها را شرب می کرده است تصرّف و آن جا عمدتاً در اطراف رودهای بزرگ جیحون از شرق و غرب از جانب اوزبوی به بحر خزر می ریخته است، و از جانب جنوب در اطراف رودهای اترک و گرگان مسکن گزیده بودند که در دوره چنگیز خان با مسدود کردن رود بزرگ جیحون، در نواحی خوارزم، این اقوام مجبور به کوچ به جوانب جنوب تا کناره های رود گرگان می شوند. در دوره هجوم نادرشاه دوباره سرزمین های خود را از جانب کناره های شرقی رود جیحون به سمت اوزبوی و صحراهای قاراقوم عقب می نشینند و تا اطراف بالکان، اترک – گرگان را پر می کنند و شهرهای اطراف آموی دریا خالی از سکنه می گردد. این بخش از تاریخ رنجبار ملت ما مصادف است در دوره خوانین و حکّام فئودال اطراف این سرزمین. روزی نبود که با حملات غافلگیرانه خود بر روی مردم بی آزار ما باعث ویرانی خانه و کاشانه های آن ها نشده باشند! در میان این آتش جنگهای بی پایان گاهی شکست و در بیشتر موارد نیز پیروز از میدان بر می گشتند. یکی از آن جنگهای خصم «جنگ ماری /مرو/» بوده است که در دوره ناصرالّدین شاه قاجار فئودال در سال های 1860-1861/م.م. اتّفاق افتاده است. در این جنگ خانمانسوز، ترکمن ها پیروزمندانه در میدان باقی می مانند و قشون ایران را همچون سگ هار از میدان بدر نمودند. در زیر با مراجعه به تاریخ ترکمنستان مستقل به کم و کیف این جنگ می پردازیم.

برای یورش قاجارهای ایران به سوی مرو را اهالی آن «جنگ با قاجارها» نام نهادند. تاریخ وقوع این جنگ را شاعر سخن سرای جنگ ترکمن «عبدالستار قاضی» در مجموعه دیوان اشعار خود در «جنگ نامه» با تحسب سال هجری قمری مصادف با سال 1860-1861 میلادی یاد کرده است. یکی دیگر از منابعی که در مورد تاریخ وقوع این جنگ ثبت شده است، مربوط به اثر «بلوکویل، با عنوان «اسارت در دست ترکمن ها» می باشد. در دوّمین بخش از این کتاب که با عنوان «جنگ» یاداشت شده است. در این یادداشت ها در مورد یورش سربازان ایران به مرو، روز به روز، ماه به ماه، اطلاعات دقیقی ارائه شده است. ولیکن، تعداد سربازان قشون ایران در این جنگ، به نوشته ع. قاضی 70 هزار، بلوکویل و وقایع نگار خیوه محمدیوسف بیانی در کتاب «رُداسلاونایا دئرِو خوارزمشاه اف /شجره سلسله پادشاهان خوارزم/»، تخمیناً 20-32 هزار، سواره و پیاده نظام همچنین 23-32 سرباز توپخانه یادداشت کرده اند.
جلوداران قشو ناصرالّدین شاه را حاکم خراسان و دائی وی میرزا حمزه حشمت الدّوله، و دستیار رشوه خوار وی میرزا محمد قوام الدّوله رهبری می کرده اند. نام میرزا محمد رشوه خوار در بین ترکمن ها به «قارا سرتیپ /سرتیب سیاه/» معروف بوده است.

Отражение подвига сборник «стихов Джаханшаха Хагиги» Король Туркмен, Король Табриз в мира (на Руский)

 

دیوان جهانشاه-دکترخانگلدی اونق

Д-р Овнука Хангелди – После публикации сборник стихов «Диван Джаханшаха Хагиги,  в Иране в 2014 году, наш народа все еще не понятся масштабов и важности этого эффекта, что весьма это очень неудачно. В контексте значимости и влияния этой работы мы рассмотрим отдельную статью во втором томе. Первое из его важности состоит в том, чтобы соединить нашу цепочку истории и литературы от до-Махтумкули до античной эпохи. Эта работа в Иране является важной частью истории в периоде Иран туркмен, Это научная работа в Национальном консорциуме и в Библиотечной информационной библиотеке Ирана-Исфахана, а также в базах данных первой, второй, третьей, четвертой и пятой исторических записей Ирана Был опубликован.

Важность того года к году все еще возрастает. Конечно, вполне могут быть некоторые недостатки, но недостатках во втором томе последнего издания, которые будут устранены, и в дополнение к предыдущему документу было проведено более подробное исследование, которая научная работа Минорский, Владимир Фёдорович, и произведение было присвоено его историческому званию, содержащему 500 страниц. Есть.

Эта работа была записана в историческую запись, в которую мы включили изображения и соответствующие ссылки. К сожалению, наша народа все еще погружена в свое историческое пренебрежение, но у этого есть свои причины, которые не упомянуты в этом кратком изложении. В надежде на второе издание, что исторические привязанности нашего народа, турок и туркмен, и потерянный круг нашей истории и литературы, которые после 500 лет разделения двух турок и туркмен, были достигнуты со стороны плохо исследованной исследовательской работы Академии наук Туркменистана. В надежде на второе издание историческое достояние нашего народа, тюрк и туркмен, потерянные цепи нашей истории и литературы и который после 500 лет разделения двух тюрков достигнут благодаря скромной исследовательской работе Туркменской академии наука. Эта деятельность принесла туркменские рукописи из Армению в Туркменистане в усилиях и усилиях туркменских ученых.

Наше цитирование тоже одинаковые стихи, в дополнение к исследованию. Минорский и вещи одного из классиков туркменской «Саяд-Хемры» также были раскрыты! В то время я отвечал за классификацию произведений, собранных в других странах мира, что наблюдалось на туркменском языке, в связи с неразрывной долей науки истории и литературы нашего народа с турками Азербайджана, кашкаев и всего мира. То же самое, нация с корнем единого огозского фонда, была достигнута. Помимо текстов, автором этой работы было написано и опубликовано историческое исследование его текстов. И это крошечная сдача туркам, которые живут в Иране, чьи родство и братство должны быть усилены и укреплены этими королевскими монархами. Пусть эта книга сделает нацию географической множественностью … уникальной. Эта работа, в одном из самых важных исторических отчетов, показала это в первоклассных центрах мира;

В одной из самых важных исторических записей он был показан в первоклассных центрах мира; 

**********

• University of Toronto Robarts Library – Toronto, ON M5S 1A5 Canada

 

(Русск)Библиотека университета Торонто Робартс – в Торонто, ON M5S 1A5 Канада

(فارسی): دانشگاه تورنتو – «کتابخانه روبرت تورنتو»، به شماره: اونتاریو M5S 1A5 کانادا

---

• Princeton University Library – Princeton, NJ 08544 United States
  (Русск)…Библиотека Принстонского университета – Принстон, Нью-Джерси 08544 Соединенные Штаты.

 

(فارسی): دانشگاه پرینستون کتابخانه – پرینستون، به شماره: NJ 08544 ایالات متحده آمریکا

---

• University of Pennsylvania Libraries – Van Pelt Library – Philadelphia, PA 19104 United States

 

(Русск)…Библиотеки Пенсильванского университета – Библиотека Ван Пелта – Филадельфия, Пенсильвания 19104 США.

(فارسی): کتابخانه های دانشگاه پنسیلوانیا – کتابخانه ون پلت – فیلادلفیا، به شماره:، PA 19104 ایالات متحده آمریکا

---

• New York University – Elmer Holmes Bobst Library – New York, NY 10012 United States

 

(Русск): Нью-Йоркский университет – Библиотека Элмера Холмса Бобста – Нью-Йорк, Нью-Йорк 10012 США

(فارسی):دانشگاه نیویورک – نیویورک، المر هولمز بابست، به شماره: NY 10012 ایالات متحده آمریکا

---

• Library of Congress – Washington, DC 20540 United States
  Библиотека Конгресса – Вашингтон, округ Колумбия, 20540 Соединенные Штаты
  (Русск): Библиотека Конгресса – Вашингтон, округ Колумбия, 20540 Соединенные Штаты

 

(فارسی): کتابخانه کنگره – واشنگتن دی سی، به شماره: 20540 ایالات متحده آمریکا

---

6. 6. University of Virginia – University of Virginia Libraries; University of Virginia Library; UVa Library – Charlottesville, VA United States
   (Русск): Университет Вирджинии Библиотеки; Библиотека Университета Вирджинии; UVa Library – Charlottesville, VA Соединенные Штаты

(فارسی): دانشگاه ویرجینیا – کتابخانه های دانشگاه ویرجینیا؛ کتابخانه دانشگاه ویرجینیا؛ کتابخانه UVa – چارلتون ویل، VA ایالات متحده آمریکا

Detail:

Genre/Form:	Poetry
Named Person:	Jaḣanshaḣ Ḣăgigi; Jaḣanshaḣ Ḣăgigi
Document Type:	Book
All Authors / Contributors:	نوشته و پژوهش، دکتر خانگلدى اونق = Poems / Jahanshah Hakyky ; [editor], Dr. Hangeldi Ownuk. اونق، خانگلدى. ; Jaḣanshaḣ Ḣăgigi; Khāngildī Ūnuq Find more information about:

ISBN:	9786003380066 6003380063
OCLC Number:	895501158
Language Note:	Poems in Turkmen with editorial material in Persian and English.Description:

235, 10 pages : illustrations (some color), maps (1 color) ; 25 cm
Other Titles:
Poems
Divan Jahan Shah Haghighi Muzaffar al-Din Jahan Shah ibn Yusuf
Divan Jahan Shah Haghighi
Poems / Jahanshah Hakyky
Responsibility:
nivishtah va pizhūhish-i, Duktur Khāngildī Ūnuq = Poems / Jahanshah Hakyky ; [editor], Dr. Hangeldi Ownuk.

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو

مختومقلی حلقه وصل تاریخ و ادبیات کلاسیک

بریده نشریّه «مختومقلی فراغی» ش. 72

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو – در مورد شاعر بلندپایه مان مختومقلی فراغی و خلاقیّت وی هر چقدر نوشته شود یا بیان گردد، هنوز اندک است. اظهار نظر در مورد همه جانبه بودن اشعار مختومقلی، لبریز بودن آن به لحاظ ایده و مضامین، غنای ادبی آن از نظر هنری، همچون چشمه ای لایزال که سرچشمه خود را از عمق حوادث تاریخی ایل و تبارش برمی گیرد، بی پایان است. ویژگی های خلاقیّت وی را در نوشته هائی که ارائه می گردد، می توان مشاهده نمود. ولیکن این امر بدان معنی نیست که آثار مختومقلی بطور کامل تحقیق و پژوهش شده باشد. لذا عرض و عمق آن هنوز نامکشوف است.

ستون و پایه های اصلی اشعارِ غنی از تفکّرات مختومقلی، با تمپ بشریّت مداری، عشق و عاشقی، مسائلی از قبیل مستحکم برپا کردن خانه و خانواده و … دربر می گیرد. وی از حق و حقوق طبیعی انسان ها در گذران حیات آدمی در این دنیای واقعی (فانی)، پرداختن و ساختن حیات پر از شادی، عشق و دوستی، دفاع می کند. لذا خلاقیّت غنی وی، همراه با ایده و تفکّرهای های مفید انسان، همچون بهینه سازیِ انسانگرائی، در یک ردیف، به متواضع بودن، امید و خوشبینی، دین و عرفان نیز پرداخته می شود. جهت بیان علل و دلایل ریشه این ویژگی های اشعار مختومقلی، بایست در گذران حیات وی با شرایط سیاه و ظلمانی قرن XVIII/م که همراه با شرایط صعب و مشقّاتی که در زندگی آن دوره ایجاد شده بود، و فرزند به حقّ زمانه خود بودن وی باید جست.

شاعری که در دوره ای از سخت ترین ایّام تاریخ پر مرارت ملت مان حیات و خلاقیّت داشته است، هرچه در حول و حوش ایّام مربوط و فلسفه ی وی، کند و کاو شود، ارزش تاریخی ادبی وی و کارهای برجسته ای که از دل و جان با احساسات وطن پرستانه و مردم دوستانه انجام داده است، رفیع می گردد. چنانچه به زبان خود شاعر بخواهیم نقل قول کنیم؛ دوره ای از تاریخ که این سرزمین در نتیجه حملات و هجوم های پی در پی و بی شمار قیزیل باش ها از یک طرف و خوانین غاصب خیوه و بخارا از طرف دیگر به سرزمین آباء اجدادی خویش، آن را تبدیل به ویرانه و مبدل به زندان نموده بودند. مختومقلی از فرط سنگینی لنگر این جنگ های بی پایان و برخورد های داخلی، و ستم گری های بی رحمانه حکام فئودال که تاج دروغین سلطانی بر سر نهاده بودند، به آمان درآمده و آرزوی پایان یافتن این مخاصمات را داشته است.