اپیزود دوازدهم: رواياتي از زندگي قيات‌خان و مصاحبه با دکتر خانگلدی اونق؛ نویسنده و پژوهشگر ترکمن

رواياتي از زندگي قيات‌خان و مصاحبه با دکتر خانگلدی اونق؛ نویسنده و پژوهشگر ترکمن

لینک جداگانه و متفاوت کلیک کنید!

Advertisements

کشف جدید نسخه سوّم حماسه قوقوت آتا

قورقوت آتا

یانگی تاپئلان غورقوت آتانئنگ اوٚچینجی نسخه سی (کیتابی دأدأ غورقوت)

آغاز سخن:

تورنتو – دکتر خانگلدی اونق: – اخیراً خبر مسرّت بخشی در فضای رسانه های دنیا منتشر گردید که حکایت از حماسه ای بزرگ از تاریخ کهن ملّت ما دارد، آن کتاب مشهور تاریخی – حماسی «غورقوت آتا /کیتابی دأدأ غورقوت/» می باشد. قبل از این که وارد اصل ماجرا بشویم، از یک کنفزانس بین المللی معروفی که در سال 1999/ در پایتخت نسل برحقّ وی عشق آباد ترکمنستان مستقل برگزار شده بود، که در آن تمام ترک شناسان طراز اوّل دنیا از جمله محمد سارای، فاروق سومر، محققین برجسته ترکمن، ترک های آذربایجان و سایر اقمار ترک زبان دنیا و دانش پژوهان روسیّه در آن شرکت داشتند که سخنرانی ها و تز های ارائه شده آن طی کتابی با عنوان غورقوت آتا که اهم آن ها از بین 1500 مقاله از تزیس ها و داکالات های متن سخنرانی ها در عشق آباد منتشر شده است، تمام مقالات شرکت کنندگان از جمله متن سخنرانی اینجانب نیز که در آن ایّام که یکی از جمع هیئت گردانندگان کنفرانس از پژوهشکده تاریخ بودم نیز در موضوع «نسخه های یافته شده غورقوت آتا در کشورهای خارج /غورقوت آتا اپوسی نئنگ داشاری یورت لارداقی واریانتی/» اشاره شده است که متن آن را قبل از اینکه وارد نسخه کشف شده ان در ترکمنصحرا از جانب محققین نسخه «ترکمنصحرا استاد ولی محمد خوجه» انجام گرفته است، در این جا گذرا اشاره می کنیم:
نسخه اصلی این مقاله بزبان ترکمنی با الفبای کریل روسی که در آن ایّام در جمهوری ترکمنستان هنوز الفبای کریلیکی مرسوم بود، به کنفرانس ارائه گردید. سپس آن را در زبان های تورکی تورکیّه، ترکمنی لاتین، انگلیسی، روسی و فارسی برگردانده شده است. این مقاله در مؤسسات تحقیقاتی دنیا منتشر گردید که در مقاله مبسوط دیگری آورده شده است.

متن سخنرانی ارائه شده از طرف اینجانب در کنفرانس بین المللی غورقوت آتا:

این مقاله در موضوع:
«نسخه های یافته شده غورقوت آتا در کشورهای خارج»

در کنفرانس «غورقوت اتا» از جانب نویسنده این سطور به سال 1999/م.، – عشق آباد قرائت گردیده است!

بر اساس روایات یکی از مورّخین قرن پانزدهم که می گوید: «- در دوره ای نزدیک به ایّام حضرت محمّد، در بین طوایف اوغوز شخصیّتی با عنوان «دأده غورقوت» ظهور کرده است. وی در زبان طوایف اوغوز کتابی نوشته که آن کتاب به نام «دأده غورقوت» مشهور گشته است.»^[1]

اثر حماسی «غورقوت آتا» که قدمت آن، تا قبل از نزدیک به دوره حضرت محمد عنوان شده است، اعصار زیادی را طی طریق نموده و در بطن قرون اسرار آمیز خلق شده، در مورد وقایع متعدد، از قهرمانی ها، مردانگی ها، از صفت ها و اخلاق های پاک بشری پیام می رساند. این حماسه اساساً در قرن 14 تا قرن 16 در ایّام سلسله ترکمن های آق قویونلی کتابت و به دقّت جهانیان رسانده شده است. این اثر در طول ایّام متمادی دقّت و نظر پژوهشگران و مورّخین دنیا را به خود جلب نموده است.

پیشنهادی طلائی جهت حفظ میراث های فرهنگی ترکمنصحرا

این تصویر وفات غم انگیز سلطان تورکمن قطب الدین محمد خواززمشاه است- پادشاهی که در طول عمرش به امپراتوری رو به افول سلجوقیان جانی تازه بخشید. در تمام اکناف امپراتوری آتابکان خائن عَلَمِ تجزیه و فرو پاشی امپراتوری بزرگ ترکمن شورش و بلوا راه انداخته بودند، گوشمالی و سرجایش نشاند و کشور ترکمنی را از حوف فروپاشی نجات داد. ووو همانطور که در تصویر زیبای مینیاتوری آن می بینیم، چهار طرف جزیره را آب فراگرفته و صورت وی به اصطلاح ایگ ترکمن کؤسه ساقغال، ساری یاغئز، عمامه ها به سبک سنّتی اهل سنّت و روحانی دربار قرآنی بر دست بر جنازه وی دعا قرائت می کند. و نماز جنازه برجای می آورند. طول جزیره نیز به خوبی در این مینیاتور و گردی گوشه های تپّه نمایان است.

تورنتو – د. خ. اونق:

سلطان علاءالدین محمد خوارزمشاه، –

وی نامدارترین پادشاه خوارزمشالئق ها بود. او ابتدا قطب الدین نام داشت. اما پس از بقدرت رسیدن نام پدر را برگزید. اولین برخورد خوارزمشاه و مغولان در سال هزارودویست و چهارده میلادی در دشت قئپچاق درگرفت که با رشادتهای جلال الدین منگبرنی به پیروزی انجامید. ولیکن با بی کفایتی برخی از نزدیکان در جنگهای بعدی شکست میخورند. وی در آخر عمر خود میگفت: پس از اینهمه پیروزیها هنوز من نمیتوانم در آب و خاک خود به آرامی بمیرم. از این جهت چون از خاک خود دور نماند با نزدیکترین مقربان خود از جمله منگبرنی به جزیره «کوره سوو» شتافت پس از عبور از آب در این آب و خاکش آرام گرفت، وی قبل از مرگش تمام تاج و طاموغا، شمشیر و اسباب شاهی را بر کمر پسر رشیداش جلال الدین بست و حکومت را براو سپرد. در هنگام مرگ سلطان حتی برای کفن او پارچه ای در آن جزیره نبود. در نهایت یکی از امرا لباسش را کند و براو کفن دوخت. و جلال الدین قسم یاد کرد که تا آخرین قطره خون انتقام شما را میگیرم پدر آرام بخواب! بدین ترتیب سلطان بی آنکه آب و خاکش را ترک کند در این جزیره بنا بگفته بارتولد آن در حدود کومیشدپه با طول و عرض این منطقه همخوانی دارد که در مصب شاخه شمالی رود گرگان درطول شرقی تعیین شده است. قرار گرفته است. این جزیره تا مسدود شدن دریای جیحون در نواحی خوارزم توسط چنگیز در درون آب قرارداشت. …و تا کمر اسب آن جزیره قابل دسترسی بود میتوان با اسب به آن جزیره رسید.
ا…حال یک پیشنهاد طلائی برای هموطنانم! در حفظ ارزشهای تاریخی مان کوشا باشیم:
ا.. دوستان و اساتید عزیز! پیشنهاد میدهم در مورد تاریخ تورکمن لازمه حفظ آن بیش از هر زمان احساس میشود و آن را در بین مردم رواج دهید. در تاریخ تمام شواهد و اسناد نشان داده است که محل دفن سلطان محمد علاء الدین خوارزمشاه در «کوره سوو» است. لذا از اهالی خواهشمند است که در وسط تپه کوره سوو بنائی درخور جهت آرامگاه این سلطان تورکمن برپا گردد که بلحاظ تاریخی هیچ قدرتی نمی تواند آنرا نادیده بگیرد و یکی از ارزشهای برجسته تاریخ تورکمن صحرا و کل تورک های دنیا و جهان اسلام خواهد بود. ..کسی تاکنون محل مقبره سلطان را غیر از کوره سوو جای دیگری را نمی تواند نشان دهد و همه اسناد دال براین ارزش است.. ‌به امید پیگیری مسئولین تاریخ و حفظ میراثهای فرهنگی و تاریخی خود کوشا باشیم…از عزیرانی که در تلگرام t.me/dhownukt@  و اینستاگرام با کامنتهای خود استقبال نمودند کمال تشکر را می نمائیم! پیروز باشید!
#سلطانمحمدخوارزمشاه #کورهسوو #کومیشدپه #گرگانرود #جلالالدینمنگلیبورون #خوجهنفس #خوارزمشالئق #خوارزمشاهیان #تاریخترکمن #تورکمنصحرا #تورکمتستان #قطبالدینمحمد_خوارزمشاه #منگبرنی

 

جنگ مرو (سال های 1860-1861/م.م.)

Mary Söweşi (1860-1861)

خوجه نفس سارسماز – د.خ.اونق: – تاریخ ترکمن پر است از جنگ و مبارزات آزدیخوانه این ملّت بر علیه حکام زور و قداره بندان تاریخ، این سرزمین گلگون از غنای طبیعت که بر شانس و اقبال حوادث، در نصیب این ملّت افتاده است، رهائی دهند. ترکمن ها تا قرن ها در اکناف صحرا جائی که رودها و نهرهای بزرگ آن سرزمین ها را شرب می کرده است تصرّف و آن جا عمدتاً در اطراف رودهای بزرگ جیحون از شرق و غرب از جانب اوزبوی به بحر خزر می ریخته است، و از جانب جنوب در اطراف رودهای اترک و گرگان مسکن گزیده بودند که در دوره چنگیز خان با مسدود کردن رود بزرگ جیحون، در نواحی خوارزم، این اقوام مجبور به کوچ به جوانب جنوب تا کناره های رود گرگان می شوند. در دوره هجوم نادرشاه دوباره سرزمین های خود را از جانب کناره های شرقی رود جیحون به سمت اوزبوی و صحراهای قاراقوم عقب می نشینند و تا اطراف بالکان، اترک – گرگان را پر می کنند و شهرهای اطراف آموی دریا خالی از سکنه می گردد. این بخش از تاریخ رنجبار ملت ما مصادف است در دوره خوانین و حکّام فئودال اطراف این سرزمین. روزی نبود که با حملات غافلگیرانه خود بر روی مردم بی آزار ما باعث ویرانی خانه و کاشانه های آن ها نشده باشند! در میان این آتش جنگهای بی پایان گاهی شکست و در بیشتر موارد نیز پیروز از میدان بر می گشتند. یکی از آن جنگهای خصم «جنگ ماری /مرو/» بوده است که در دوره ناصرالّدین شاه قاجار فئودال در سال های 1860-1861/م.م. اتّفاق افتاده است. در این جنگ خانمانسوز، ترکمن ها پیروزمندانه در میدان باقی می مانند و قشون ایران را همچون سگ هار از میدان بدر نمودند. در زیر با مراجعه به تاریخ ترکمنستان مستقل به کم و کیف این جنگ می پردازیم.

برای یورش قاجارهای ایران به سوی مرو را اهالی آن «جنگ با قاجارها» نام نهادند. تاریخ وقوع این جنگ را شاعر سخن سرای جنگ ترکمن «عبدالستار قاضی» در مجموعه دیوان اشعار خود در «جنگ نامه» با تحسب سال هجری قمری مصادف با سال 1860-1861 میلادی یاد کرده است. یکی دیگر از منابعی که در مورد تاریخ وقوع این جنگ ثبت شده است، مربوط به اثر «بلوکویل، با عنوان «اسارت در دست ترکمن ها» می باشد. در دوّمین بخش از این کتاب که با عنوان «جنگ» یاداشت شده است. در این یادداشت ها در مورد یورش سربازان ایران به مرو، روز به روز، ماه به ماه، اطلاعات دقیقی ارائه شده است. ولیکن، تعداد سربازان قشون ایران در این جنگ، به نوشته ع. قاضی 70 هزار، بلوکویل و وقایع نگار خیوه محمدیوسف بیانی در کتاب «رُداسلاونایا دئرِو خوارزمشاه اف /شجره سلسله پادشاهان خوارزم/»، تخمیناً 20-32 هزار، سواره و پیاده نظام همچنین 23-32 سرباز توپخانه یادداشت کرده اند.
جلوداران قشو ناصرالّدین شاه را حاکم خراسان و دائی وی میرزا حمزه حشمت الدّوله، و دستیار رشوه خوار وی میرزا محمد قوام الدّوله رهبری می کرده اند. نام میرزا محمد رشوه خوار در بین ترکمن ها به «قارا سرتیپ /سرتیب سیاه/» معروف بوده است.

Отражение подвига сборник «стихов Джаханшаха Хагиги» Король Туркмен, Король Табриз в мира (на Руский)

 

دیوان جهانشاه-دکترخانگلدی اونق

Д-р Овнука Хангелди – После публикации сборник стихов «Диван Джаханшаха Хагиги,  в Иране в 2014 году, наш народа все еще не понятся масштабов и важности этого эффекта, что весьма это очень неудачно. В контексте значимости и влияния этой работы мы рассмотрим отдельную статью во втором томе. Первое из его важности состоит в том, чтобы соединить нашу цепочку истории и литературы от до-Махтумкули до античной эпохи. Эта работа в Иране является важной частью истории в периоде Иран туркмен, Это научная работа в Национальном консорциуме и в Библиотечной информационной библиотеке Ирана-Исфахана, а также в базах данных первой, второй, третьей, четвертой и пятой исторических записей Ирана Был опубликован.

Важность того года к году все еще возрастает. Конечно, вполне могут быть некоторые недостатки, но недостатках во втором томе последнего издания, которые будут устранены, и в дополнение к предыдущему документу было проведено более подробное исследование, которая научная работа Минорский, Владимир Фёдорович, и произведение было присвоено его историческому званию, содержащему 500 страниц. Есть.

Эта работа была записана в историческую запись, в которую мы включили изображения и соответствующие ссылки. К сожалению, наша народа все еще погружена в свое историческое пренебрежение, но у этого есть свои причины, которые не упомянуты в этом кратком изложении. В надежде на второе издание, что исторические привязанности нашего народа, турок и туркмен, и потерянный круг нашей истории и литературы, которые после 500 лет разделения двух турок и туркмен, были достигнуты со стороны плохо исследованной исследовательской работы Академии наук Туркменистана. В надежде на второе издание историческое достояние нашего народа, тюрк и туркмен, потерянные цепи нашей истории и литературы и который после 500 лет разделения двух тюрков достигнут благодаря скромной исследовательской работе Туркменской академии наука. Эта деятельность принесла туркменские рукописи из Армению в Туркменистане в усилиях и усилиях туркменских ученых.

Наше цитирование тоже одинаковые стихи, в дополнение к исследованию. Минорский и вещи одного из классиков туркменской «Саяд-Хемры» также были раскрыты! В то время я отвечал за классификацию произведений, собранных в других странах мира, что наблюдалось на туркменском языке, в связи с неразрывной долей науки истории и литературы нашего народа с турками Азербайджана, кашкаев и всего мира. То же самое, нация с корнем единого огозского фонда, была достигнута. Помимо текстов, автором этой работы было написано и опубликовано историческое исследование его текстов. И это крошечная сдача туркам, которые живут в Иране, чьи родство и братство должны быть усилены и укреплены этими королевскими монархами. Пусть эта книга сделает нацию географической множественностью … уникальной. Эта работа, в одном из самых важных исторических отчетов, показала это в первоклассных центрах мира;

В одной из самых важных исторических записей он был показан в первоклассных центрах мира; 

**********

• University of Toronto Robarts Library – Toronto, ON M5S 1A5 Canada

 

(Русск)Библиотека университета Торонто Робартс – в Торонто, ON M5S 1A5 Канада

(فارسی): دانشگاه تورنتو – «کتابخانه روبرت تورنتو»، به شماره: اونتاریو M5S 1A5 کانادا

---

• Princeton University Library – Princeton, NJ 08544 United States
  (Русск)…Библиотека Принстонского университета – Принстон, Нью-Джерси 08544 Соединенные Штаты.

 

(فارسی): دانشگاه پرینستون کتابخانه – پرینستون، به شماره: NJ 08544 ایالات متحده آمریکا

---

• University of Pennsylvania Libraries – Van Pelt Library – Philadelphia, PA 19104 United States

 

(Русск)…Библиотеки Пенсильванского университета – Библиотека Ван Пелта – Филадельфия, Пенсильвания 19104 США.

(فارسی): کتابخانه های دانشگاه پنسیلوانیا – کتابخانه ون پلت – فیلادلفیا، به شماره:، PA 19104 ایالات متحده آمریکا

---

• New York University – Elmer Holmes Bobst Library – New York, NY 10012 United States

 

(Русск): Нью-Йоркский университет – Библиотека Элмера Холмса Бобста – Нью-Йорк, Нью-Йорк 10012 США

(فارسی):دانشگاه نیویورک – نیویورک، المر هولمز بابست، به شماره: NY 10012 ایالات متحده آمریکا

---

• Library of Congress – Washington, DC 20540 United States
  Библиотека Конгресса – Вашингтон, округ Колумбия, 20540 Соединенные Штаты
  (Русск): Библиотека Конгресса – Вашингтон, округ Колумбия, 20540 Соединенные Штаты

 

(فارسی): کتابخانه کنگره – واشنگتن دی سی، به شماره: 20540 ایالات متحده آمریکا

---

6. 6. University of Virginia – University of Virginia Libraries; University of Virginia Library; UVa Library – Charlottesville, VA United States
   (Русск): Университет Вирджинии Библиотеки; Библиотека Университета Вирджинии; UVa Library – Charlottesville, VA Соединенные Штаты

(فارسی): دانشگاه ویرجینیا – کتابخانه های دانشگاه ویرجینیا؛ کتابخانه دانشگاه ویرجینیا؛ کتابخانه UVa – چارلتون ویل، VA ایالات متحده آمریکا

Detail:

Genre/Form:	Poetry
Named Person:	Jaḣanshaḣ Ḣăgigi; Jaḣanshaḣ Ḣăgigi
Document Type:	Book
All Authors / Contributors:	نوشته و پژوهش، دکتر خانگلدى اونق = Poems / Jahanshah Hakyky ; [editor], Dr. Hangeldi Ownuk. اونق، خانگلدى. ; Jaḣanshaḣ Ḣăgigi; Khāngildī Ūnuq Find more information about:

ISBN:	9786003380066 6003380063
OCLC Number:	895501158
Language Note:	Poems in Turkmen with editorial material in Persian and English.Description:

235, 10 pages : illustrations (some color), maps (1 color) ; 25 cm
Other Titles:
Poems
Divan Jahan Shah Haghighi Muzaffar al-Din Jahan Shah ibn Yusuf
Divan Jahan Shah Haghighi
Poems / Jahanshah Hakyky
Responsibility:
nivishtah va pizhūhish-i, Duktur Khāngildī Ūnuq = Poems / Jahanshah Hakyky ; [editor], Dr. Hangeldi Ownuk.

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو

World reflection of my good work «The Divan of Jahanshah Haghighi,» Shah Turkman, Shah Tebriz, …

An English article about the global reflection of my book – Dr. H. OWNUK

Click on the page of the author’s Masterpiece of Manuscripts of Jahanshah Haghighi on the site of US state and North American Libraries

After the published of the Collected Poems of Jahanshah Haghighi in Iran in 2014 / M, our people still do not understand the magnitude and importance of this effect, which is very unfortunate. In the context of the significance and influence of this work we will weigh in the separate article in the second volume. The first of its importance is to connect our history and literature had chained from the pre-Makhtumkuli era to the ancient era.

This work in Iran as an important part of the history of Turkmens in the National Consortium and at the Iran-Esfahan Library Information Library and in Iran’s National Library Information Bases First, Second, Third, Fourth, and Fifth Historical records has been widely published. The importance of that year to year is rising. Of course, there may well be some shortcomings in the first volume of the last edition, which will be resolved, and more detailed research has been done in second book of addition to the previous paper Minorsky entered, and the work was given to its historical rank is containing 500 pages.

This work has been recorded in a historical record that we have included the images and related links. Unfortunately, our nation is still immersed in its historical neglect, but this has its own reasons, which it are not mentioned in this short talk. In the hope of a second edition, the historic patrimony of our nation, the Turks and Turkmens, and the lost circle of our history and literature, which after 500 years of the separation of the two Turk and Turkmen ethniks, has been done accomplished by the humble research work of the Academy of Sciences of Turkmenistan.

These activities have brought Turkmen manuscripts from Armenia to Turkmenistan in the efforts and efforts of Turkmen scholars. Our citations are the same poems, in besides that research, Minorsky and the belongings of one of the classics of Turkmens lyrics «Sayat-Hemra» were also revealed!

At that time, I was responsible for classifying the works of collected from other countries of the world, which was observed in Turkmen, in relation to the inseparable share of the science of the history and literature of our nation with the Turks of Azerbaijan, Qashqai’s and the whole world, unified cultural, linguistic The as a same nation with the root of a single Oguzs foundation, has been accomplished.  In addition to the lyrics, the historical research of its texts was written and published by the author of this work. But And it is a tiny gift to the Turk ethnics who live in Iran, whose affinity and fraternity must be strengthened by these work. May this book make a nations in a geographic multiplicity … unique. This work, in one of the most important historical records, has featured it at first-class centers of the world.

Success blesses you! Dr. Hangeldi Ownuk –

Sunday 5-May-2019 – Toronto CA

مختومقلی حلقه وصل تاریخ و ادبیات کلاسیک

بریده نشریّه «مختومقلی فراغی» ش. 72

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو – در مورد شاعر بلندپایه مان مختومقلی فراغی و خلاقیّت وی هر چقدر نوشته شود یا بیان گردد، هنوز اندک است. اظهار نظر در مورد همه جانبه بودن اشعار مختومقلی، لبریز بودن آن به لحاظ ایده و مضامین، غنای ادبی آن از نظر هنری، همچون چشمه ای لایزال که سرچشمه خود را از عمق حوادث تاریخی ایل و تبارش برمی گیرد، بی پایان است. ویژگی های خلاقیّت وی را در نوشته هائی که ارائه می گردد، می توان مشاهده نمود. ولیکن این امر بدان معنی نیست که آثار مختومقلی بطور کامل تحقیق و پژوهش شده باشد. لذا عرض و عمق آن هنوز نامکشوف است.

ستون و پایه های اصلی اشعارِ غنی از تفکّرات مختومقلی، با تمپ بشریّت مداری، عشق و عاشقی، مسائلی از قبیل مستحکم برپا کردن خانه و خانواده و … دربر می گیرد. وی از حق و حقوق طبیعی انسان ها در گذران حیات آدمی در این دنیای واقعی (فانی)، پرداختن و ساختن حیات پر از شادی، عشق و دوستی، دفاع می کند. لذا خلاقیّت غنی وی، همراه با ایده و تفکّرهای های مفید انسان، همچون بهینه سازیِ انسانگرائی، در یک ردیف، به متواضع بودن، امید و خوشبینی، دین و عرفان نیز پرداخته می شود. جهت بیان علل و دلایل ریشه این ویژگی های اشعار مختومقلی، بایست در گذران حیات وی با شرایط سیاه و ظلمانی قرن XVIII/م که همراه با شرایط صعب و مشقّاتی که در زندگی آن دوره ایجاد شده بود، و فرزند به حقّ زمانه خود بودن وی باید جست.

شاعری که در دوره ای از سخت ترین ایّام تاریخ پر مرارت ملت مان حیات و خلاقیّت داشته است، هرچه در حول و حوش ایّام مربوط و فلسفه ی وی، کند و کاو شود، ارزش تاریخی ادبی وی و کارهای برجسته ای که از دل و جان با احساسات وطن پرستانه و مردم دوستانه انجام داده است، رفیع می گردد. چنانچه به زبان خود شاعر بخواهیم نقل قول کنیم؛ دوره ای از تاریخ که این سرزمین در نتیجه حملات و هجوم های پی در پی و بی شمار قیزیل باش ها از یک طرف و خوانین غاصب خیوه و بخارا از طرف دیگر به سرزمین آباء اجدادی خویش، آن را تبدیل به ویرانه و مبدل به زندان نموده بودند. مختومقلی از فرط سنگینی لنگر این جنگ های بی پایان و برخورد های داخلی، و ستم گری های بی رحمانه حکام فئودال که تاج دروغین سلطانی بر سر نهاده بودند، به آمان درآمده و آرزوی پایان یافتن این مخاصمات را داشته است.